Անմեղսունակությունը որպես կենսաձև

Հունիսի 12-28-ը Բաքվում առաջին եվրոխաղերն են: Ադրբեջանցիք են նախաձեռնել և «խաղացնելու» են այդ խաղերն՝ ի շահ իրենց ազգային ու պետական ամբիցիաների:
Ադրբեջանցիք միշտ էլ սուբյեկտային ու նախաձնող են եղել, սկսած իրենց ստեղծման պահից՝ 1918 թվականից ու մինչ հիմա:
Երբ մենք միտինգվում էինք պերեստրոյկայի հովերով, իրենք ազգովի Սումգայիթի սպանդն էին սարքում մեր գլխին:
Երբ մենք բողոքում էինք Գորբաչովին, իրենք 400 հազար հայի՝ անարգանքով, ծեծ ու ջարդով, թալանով ու սպանություններով արտաքսում էին տներից ու իրենց ֆորմալ տարածքից:
Երբ մենք կովկասյան «միակ» ժողովրդավարությունն էինք խաղում, իրենք պատերազմն էին սանձազերծում:
Երբ մենք «եվրոժողովրդավարություն» էինք խաղում, իրենք հենց Եվրոպայում քնած հային էին կացնահարում ու հերոս կարգվում:

Այսօր էլ իրենք իրենց խաղերն են խաղում:
Իսկ մենք ի՞նչ ենք անում:
Կասկած չունեմ, որ մենք էլ ենք խաղում: Ուղղակի «անմեղսունակ» ենք խաղում: Որովհետև այսքանից հետո միայն անմեղսունակությունը կարող է դրդել հազար անգամ ադրբեջանցուց տմարդի խաբված ու անարգված ազգին պետական ներկայացուցչությամբ գնալ Բաքու, մասնակցել իրենց խաղերին, ճաշակել նոր ստորացումներ ու մի գուցե, նաև հերթական սպանդի ենթարկվել:
Այդ կապակցությամբ միակ ու հիմնարար հարցը կա- գնում եք որ ինչ անեք, ինչի հասնեք, ում ի՞նչ ցույց տաք, կամ ապացուցեք:
Այլ հարց ուղղակի գոյություն չունի:

Իրականում այդ հարցն էլ գոյություն չունի: Ես, որպես մասնավոր անձ եմ այն ինքս ինձ տալիս: Իսկ որպես պետական-իշխանական, ազգային, կամ հանրային- հրապարակային, այն իրոք, պատշաճ հնչեղությամբ գոյություն չունի:
Մի մարդ «որոշել է» գնալ, պառլամենտը դակել է, մնացածն էլ ջուր են առել բերանները:
Իրականում այդ մարդն էլ չի որոշել: Ինչ որ մեկը, ինչ որ մի հեռախոս, օդից վերցրած մի վերին խորհուրդ, այդ մարդուն ասել է- գնալն է ճիշտը: Ու ազգովի, պետականորեն, գնում ենք Բաքու՝ խաղալու և առնվազն որպես օգտագործված, անպետք առարկա՝ ավելորդ անգամ դեն շպրտվելու:

Անկախության առաջին իսկ օրվանից, իշխանություն կոչված գյադաների կույտը երկրի ու ժողովրդի ձեռը «կրակն» էր ընկած: Այդ կոհորտան երկիրը պետություն սարքելու ձևը չգտավ, բայց և հայ մարդուց շահույթով ազատվելու ձևը գտավ՝ սկսեց արտաքսել-արտահանել նրան ու միլիոնատեր դարձավ:
Հիմա էլ պետականության ձեռն է կրակն ընկած՝ չգիտի որ պատովն այն տա, որ ջնջխվի, պրծնի- վերանա:
Սեպտեմբերի 3-ին հենց նույն մարդը միայնակ որոշեց բիրիքով ազատվել երկրի ու պետության բեռից- կապելով այն եվրասիականության սայլին: Ստորագրման պահին իսկ պարզ էր, որ այդ սայլը բլեֆ է՝ չկա այն ու չի կարող լինել: Բայց մեկ է, մենք համառորեն մեզ կապված ենք համարում այդ չեղած սայլին:

Ենթադրենք ինքնախաբեություն էր, տրված էինք ինքնախաբեության: Բայց ինչո՞ւ հենց մենք: Գենոցիդ է՝ ուրեմն մեր գլխին: Պատերազմ է՝ մեր գլխին, ամենաշատ զոհ տալ է պետք՝ մենք ենք: Արտագաղթելու ռեկորդներ են պետք՝ մենք ենք:
Մարդկությանը բազմաթիվ մահացու հիվանդություններ են հայտնի ու դրա դեմ բժշկություն կա: Իսկ մեր դեպքում ոչ մի դարման չկա՝ մենք ենք ու դեմ հանդիման, մեր վրա մակաբուծող ներքին տգետին ու անինքնասեր պաշտոնյային:
Հաղթանակած պատերազմով հանդերձ, ողբալի վիճակում ենք:

Մարդ չգիտի ինչ լեզվով ու ոճով խոսի, որ ընկալելի լինի որոշում կայացնողի հեռակա ականջներին, պառլամենտ կոչված «լավ տղերքին» և կյանքից կուչ եկած ու մարդկային «լսողությունը» կորցրած հայրենակիցներին:
Լավ, փողն ու իշխանությունը մթագնել են իշխանավորների ուղեղը, բայց մեր բոլորիս աչքերն էլ հո բաց են՝ մենք ինչո՞ւ ենք կույր ձևանում:
 Ենթադրենք թե «քաղաքացին» ու ուղեղակիր մարդը չկան, պետական շահն ու արժանապատվությունը չկան, բայց կյանքի վտանգով Բաքու մեկնող սպորտսմենները, իրենց ծնողները, ընկերներն ու շրջապատն էլ չկա՞ն:

Բա ձայն հանեք, ասեք որ թքած ունենք այդ մեկ մարդու տեսլականների վրա, պառլամենտ կոչված համազգային թյուրիմածության որոշման վրա: Ասեք, որ շախմատի «պեշկա» չեք, որին կարելի է տեղի- անտեղի է զոհել:
Բայց այդ ձայնն էլ չկա: Համատարած խաբեության, հուռա-հայրենասիրության, լպիրշ կեղծիքի, իշխանական ու ընդդիմադիր տհասության պայմաններում մի գուցե իրոք, դժվար է կողմնորոշվելը, բայց 24 տարի շարունա՞կ:

Պետական քարոզչամեքենան խրոնիկ մարդակերին որպես չարաճճի է ներկայացնում, դժոխային կյանքը՝ որպես աստվածատուր երջանկություն, միջազգային նորմերից 10 անգամ շատ ոստիկանությունը որպես կարգ ու կանոնի աղբյուր, սահմանից ներս եռակի թանկացած գազն ու դրա հետագա շղթայական ալան- թալանը՝ որպես հեռատես ռազմավարություն, մասսայական արտագաղթը- որպես անխուսափելի ժամանակագրություն, մտքի ու արժանապատվության բռնաբարումը՝ որպես հայրենասիրություն, երկրի կործանումն էլ որպես օրինաչափ վախճան:
Հետո՞...

Ամեն սուբյեկտ գոյության իր ձևն ունի: Մերոնք արդեն սկսել են հատել գոյության ամենստորին ձևերի սահմաններն էլ:
Օլիգարխիան տնտեսությունը, կյանքն ու ապագայի հարցերն է մոնոպոլացրել, ընդդիմություն էլ հայրենասիրությունը, ժողովրդավարությունն ու քաղաքացիականությունը: Բայց, բացի երկիր ավիրող մի բուռ դրանցից, երկու միլիոն հասարակ մահկանացու կա, անմեղ երեխա ու պատանեկություն կա, հայրենիք կոչվածով տառապող աշխարհասփյուռ հայություն կա:
Ժամանակին մի հիմար էր քար գցում ջրհորը ու մտահոգում հարյուրավորների: Իսկ հիմա երկիրը ջրհորի տեղ դրած հազարավոր հիմարներ են իրենց աղբն այնտեղ թափում:

Համազգային փրկիչը չկա, հանրային հերոսը չկա, ջրհորից քար հանող գիտունները չկան, բայց կան հարց լուծող հայտնի մարզպետները, «լավ տղերքը», նրանց «փառապանծ» սերունդն ու մանկլավիկները՝ անպարտ օլիգարխիան ու աճպարար քրեաոստիկանությունը:
Իգական, հոխորտացող տղամարդու տարօրինակ սեռատեսակ է կերտված երկրում: Կենսաբանորեն այն իբր տղամարդ է, բայց քաղաքական ու հանրային դրսևորումներով՝ կոնչիտայակերպ ինչ որ հիբրիդ:

24 տարի է, օր ու գիշեր ժողովրդավարություն բարբաջելով բռնապետություն էինք կերտում, բայց արարվածն անշուք ու անիմաստ, թքած- կպցրած բալագան է ընդամենը: Գոնե բռնապետություն լիներ, տղամարդու, բռնապետի մեղադրելու տեղ կունենայինք:
Էն օրը ամերիկացի ընկերս ասում է- ես իմ տուն մտնողին կգյուլլեմ: Ես էլ ասում եմ- թե իհարկե կգյուլլես, որովհետև օրենքը քո կողմն է, չես վախենա: Ինքն էլ զարմացած ինձ է նայում, թե ի՞նչ կապ ունի օրենքը: Մտել է տունս, ինձ է սպառնում, կգյուլլեմ: Դա իմ արժանապատվության հարցն է: Հետո կդատեն, չեն դատի, դա ինձ չի հետաքրքրում:

Զուգահեռ չեմ անցկացնում մեր հետ, որովհետև անիմաստ է: Նայենք կողքներս ու կտեսնենք, որ իրականում ոչ մեկս էլ իր տունն արդեն չունի: Դրանք բոլորը նվաճված են իգական տղամարդակերպի կողմից:
Անկազմակերպ ու անհոգ էինք՝ գենոցիդ ունեցանք:
Քաղաքականապես տգետ էինք՝ քրեականի բաժին դառանք:
Անինքնասեր ու զիջող ենք՝ Բաքու կգնանք:

ԱՐԱ ՀԱՐՈՒԹՅՈՒՆՅԱՆ